Ο Βήχας είναι ένα ισχυρό φυσιολογικό αντανακλαστικό του οργανισμού που χρησιμεύει ως μηχανισμός άμυνας του αναπνευστικού συστήματος. Αποτελεί την ασπίδα του αναπνευστικού μας συστήματος απέναντι στα βλαβερά σωματίδια και τους μικροοργανισμούς που προσπαθούν να διεισδύσουν στους πνεύμονες.
Κατά μήκος των αεραγωγών, οι οποίοι μεταφέρουν τον εισπνεόμενο αέρα από τη μύτη και το στόμα στους πνεύμονες, υπάρχουν υποδοχείς του βήχα που ερεθίζονται από ποικίλους παράγοντες (ξένα σώματα, καπνός, αναθυμιάσεις, κρύο, κτλ) και προκαλούν το αντανακλαστικό του βήχα.
Είναι ένα από τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα.
Βήχας διάρκειας κάτω των 3 εβδομάδων ορίζεται ως οξύς, ενώ χρόνιος βήχας είναι αυτός που διαρκεί περισσότερο από 3 εβδομάδες και τότε είναι απαραίτητο να διερευνηθεί η αιτία που το προκαλεί. Ο βήχας μπορεί να είναι ξηρός ή παραγωγικός να συνοδεύεται δηλαδή με αποβολή πτυέλων.
Τα αίτια του βήχα είναι πάρα πολλά.
- Λοιμώξεις ανωτέρου και κατωτέρου αναπνευστικού: κοινό κρυολόγημα, γρίπη, φαρυγγίτιδα, λαρυγγίτιδα,παραρρινοκολπίτιδα, οξεία βρογχίτιδα, πνευμονία, φυματίωση,
- βρογχικό άσθμα,
- χρόνια βρογχίτιδα,Χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια,
- ΓΟΠ,
- κακοήθεια πνεύμονα,
- μάζα μεσοθωρακίου,
- βρογχιεκτασίες,
- διάμεσες πνευμονοπάθειες,
- συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια,
- πνευμονική εμβολή
- κυστική ίνωση,
- επιπλοκή αντιυπερτασικής αγωγής (αναστολείς μετατρεπτικού ενζύμου)
Τα πιο συχνά αίτια του χρόνιου είναι τα παρακάτω:
Βήχας ισοδύναμος άσθματος: είναι η δεύτερη πιο κοινή αιτία χρόνιου βήχα στους ενήλικες. Ο βήχας μπορεί να είναι το μοναδικό σύμπτωμα με το οποίο εκδηλώνεται το άσθμα σε ένα σημαντικό ποσοστό ασθενών. Σε αυτούς τους ασθενείς είναι πολλές φορές δύσκολη η διάγνωση της νόσου γιατί μπορεί να έχουν φυσιολογική κλινική εξέταση και φυσιολογική αναπνευστική λειτουργία όπως εκτιμάται από τη σπιρομέτρηση. Οι ασθενείς αυτοί μπορεί να χρειαστούν περαιτέρω εξετάσεις όπως δοκιμασία βρογχικής πρόκλησης για να τεθεί η διάγνωση του βρογχικού άσθματος.
Από το ιατρικό ιστορικό του ασθενούς μπορεί να αναφέρεται ιστορικό αλλεργίας, οικογενειακό ιστορικό άσθματος, να εμφανίζει βήχα συγκεκριμένες εποχές του χρόνου, ή μετά από άσκηση ή να διαρκεί ο βήχας μετά από κοινό κρυολόγημα για μακρύ χρονικό διάστημα . Ο ασθενής μπορεί επίσης να έχει αίσθημα δύσπνοιας, βάρος στο στήθος ή σφύριγμα στην αναπνοή του.
Σύνδρομο οπισθορινικής έκκρισης: είναι μια από τις συχνότερες αιτίες χρόνιου βήχα από το ανώτερο αναπνευστικό και προκαλείται λόγω των ρινικών εκκρίσεων που ρέουν προς το πίσω μέρος του λαιμού και πυροδοτούν το αντανακλαστικό του βήχα. Συνήθως επιδεινώνεται όταν ο ασθενής είναι ξαπλωμένος π.χ. το βράδυ. Προκαλεί την αίσθηση ότι συνεχώς πρέπει να καθαρίζεις το λαιμό σου. Οπισθορινική καταρροή μπορεί να αναπτύξουν άτομα με αλλεργική ρινίτιδα, αγγειοκινιτική ρινίτιδα, κοινό κρυολόγημα, και παραρρινοκολπίτιδα. Η απουσία των πιο πάνω συμπτωμάτων δεν αποκλείει τη διάγνωση της νόσου, πολλές φορές η εμπειρική αγωγή, εφόσον αποκλειστούν άλλα αίτια του βήχα εφαρμόζεται.
Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση: είναι μια συχνή αιτία χρόνιου βήχα ,οφείλεται στην παλινδρόμηση γαστρικού περιεχομένου ιδίως κατά την κατάκλιση. Ο βήχας συνδυάζεται με καυσαλγία και αναγωγές .Ο βήχας έχει συνήθως ημερήσια διακύμανση με έξαρση το βράδυ κατά την κατάκλιση. Μπορεί επίσης να είναι μεταγευματικός (εκλύεται 10 λεπτά μετά το γεύμα) ή να συνδέεται με συγκεκριμένες θέσεις του σώματος, όπου πιέζεται το στομάχι ή το διάφραγμα. Η παλινδρόμηση του γαστρικού περιεχομένου προκαλεί ερεθισμό του αναπνευστικού και βήχα. Σε ένα 40% των ασθενών αυτών όμως μπορεί να μην υπάρχουν τα πιο πάνω συμπτώματα και να χρειάζονται ειδικές εξετάσεις από γαστρεντερολόγο.
